Ali Suat Ertosun, özellikle çevre ve kültür varlıklarına ilişkin hassasiyetlerini örnek bir gayretle şehrin kültürüne aşılayan bir dava insanı. Emekli Yargıtay ve eski HSYK üyesi. Adalet savaşçısı bir hukukçu olarak tanınıyor. Manisa’da BYD şirketinin kuracağı otomobil fabrikasına ilişkin resmi makamlardan izinler alınmasına rağmen henüz yatırım aşamasına geçilmedi. Sayın Ali Suat Ertosun’la BYD yatırımına ilişkin süreci ve hukuki safhadaki eleştirilerinin hangi düzeyde ve gerekçeleriyle sormak üzere bir röportaj yapmak istedik.
Osman Özbaş: Manisa’da organize sanayi bölgelerinin artışı ve özelde BYD ile ilgili sanayi yatırımlarının çevre sorunlarına yol açacağı endişelerini taşıdığınızı biliyoruz. Önce bu etki analizinin gerekçeleri üzerine bir açıklama alabilir miyiz?
Ali Suat Ertosun: Manisa OSB 7. Kısım Genişleme Alanında BYD’ye yaklaşık 1600 dönüm yer tahsis edildi. Burası Muradiye Orman Fidanlığının güneyinde kalmaktadır. Biz daha önce bir grup arkadaşımızla Muradiye Orman Fidanlığı için iki dava açtık ve bu davaları kazandık. Esasen Derneğimizin kuruluşunu da Muradiye Orman Fidanlığı ile ilgili olarak açtığımız davalardan sonra gerçekleştirdik. Burası neden OSB yapılmak isteniyor anlamak mümkün değil! Fidanlık, cennet bahçesi gibi. 1944 yılından beri Ülkemize ve ormanlarımıza hizmet veriyor. Her yıl binlerce hektar ormanımız yanıyor-yakılıyor. 2025 yılında bu miktar, 80.000 hektar. Orman Fidanlığının OSB yapılması, bana göre ifrat ve haddin aşılmasıdır (çok ileri-aşırı gitme ve ölçünün kaçırılması). Bunu vicdan sahibi hiç kimse kabul edemez. Bu anlayışla mücadele edilmesi gerektiğini düşünüyoruz ve hukuki çerçevede mücadelemizi veriyoruz.
‘MANİSA’NIN EN VERİMLİ ARAZİLERİ YOK EDİLİYOR’
OÖ: Manisa’nın, özellikle de Gediz nehri ve havzasının, kirlilik sorunlarının had safhaya ulaştığı bir tarım alanı olduğunu düşünürsek, imar ve maden ruhsatlarının çevrede yarattığı olumsuz etkiler yanında verimli topraklarımız da yok ediliyor diyebilir miyiz?
ASE: Ülkemizin en verimli topraklarını organize sanayi bölgeleri yapıyoruz ve maalesef geçmişten ders de almıyoruz. Bursa’yı, Kocaeli’yi, Edirne’yi, Sakarya’yı bitirdik. Şimdi de Manisa’yı yok ediyoruz. Çok yazık. Başka Türkiye yok dediğimiz gibi başka Manisa da yok. OSB yapılan tarım arazileri, Ülkemiz insanını besleyen topraklar. Buna Manisa’nın su sorununu ve kanalizasyon kanalı haline gelen Gediz nehrinin vahim durumunu da eklememiz gerekmektedir.
OÖ- Biraz daha açabilir misiniz?
ASE: BYD’nin içinde bulunduğu Manisa OSB 7. Kısım Genişleme Alanına yönelik, Muradiye Orman Fidanlığı haricinde açılmış altı davamız daha var. Bunlar devam ediyor. Biz Manisa merkez ilçelerinin sanayiye doyduğunu ve daha fazlasını kaldıramayacağını savunuyor ve tarım topraklarımızı korumak için mücadele ediyoruz. Amacımız, halkımızın daha iyi ve daha ucuz beslenmesidir. Lojistik, yani nakliye-taşıma vb. hizmetler çok büyük maliyetler getiriyor. Migros’un en üst düzey yöneticisi (Ceo’su) Özgür Tort, “Antalya’da sıfır maliyetle alınan bir ürünün İstanbul’a taşıma maliyetinin 21,00 TL olduğunu” açıkladı. Bu zaten geçim sıkıntısı çeken halkımızın beslenememesi demektir. Biz Manisa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma ve Çevre Derneği olarak, tüm güçlüklere ve engelleme çabalarına karşın, açtığımız davaları kazanacağımızı umut ediyor ve bekliyoruz.
‘MANİSA’YI BÜYÜK SORUNLAR BEKLİYOR’
OÖ: BYD yatırımının Manisa’ya ne tür riskler getireceğini düşünüyorsunuz?
ASE: Önce Çinli BYD’ye çok büyük olanaklar sağlandığını söylemek istiyorum. Çin’den ithal edilen otomobillerin gümrük vergileri artırılırken, BYD’ye araç başına 7.000 ABD Doları indirim sağlandı. 2025 yılında BYD Ülkemizde 40.000 araç sattı. Bu sayı artarak devam edecek. BYD birkaç yıl içinde, Çin’den getireceği araçlarla Manisa’da yapacağını söylediği yatırımı fazlasıyla çıkaracak! Bu diğer firmalara ve yerli üreticiler aleyhine haksız rekabet yaratmak, BYD’ye imtiyaz tanınması demektir.
Gelelim vereceği zararlara: BYD ÇED raporunda, 12.000 işçinin çalışacağı ve bunun bir kısmının Çin’den geleceği belirtilmektedir. 12.000 işçi, aileleriyle birlikte yaklaşık 50.000 kişi demektir. Yan sanayileriyle birlikte bu rakam daha da büyüyecektir. Manisa bu nüfusu kaldırabilir mi? Kaldıramaz. Bu durum kent yaşamı, trafik, konut, alt yapı, kamu hizmetlerinden yararlanma, nüfus artışı, çevre kirliliği, halk sağlığı vb. yönlerden Manisa için büyük sorunlar yaratmaktadır. Benzeri sorunlar sadece merkez için değil diğer ilçelerimiz için de söz konusudur.
BYD’nin kuracağı elektrikli otomobil fabrikasında kullanılacak bataryalarla ilgili düzenlemeler ülkemizde yetersizdir. Avrupa Birliği Batarya ve Atık Batarya Yönetmeliği’nde bu konuda ayrıntılı düzenlemeler var. Bizim Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (APAK) ile AB Batarya Atık Batarya Yönetmeliği arasında büyük farklar bulunmaktadır. Ülkemiz atık batarya mezarlığı olabilir. Bunları daha da çoğaltabilirim. Ancak, uzatmak istemiyorum.
BYD’nin Türkiye’ye geleceği açıklandıktan sonra Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği değiştirildi. Bugüne kadar bir tek işçiye lojman yapmayan OSB’ler artık işçiler için lojman yapacaklar! Bunun ilk uygulamasına da Manisa OSB başladı. Biliyorsunuz kamu iktisadi teşebbüsleri, işçileri için lojman yapıyordu ve çok iyi bir uygulama idi. OSB’lerin, işçilere lojman yapmalarına karşı değilim, ama bu değişiklikler keşke BYD’nin Manisa’da yatırım yapacağı açıklanmadan önce yapılsaydı ve başlansaydı! Bekleyelim görelim; OSB’ler işçileri için ne kadar lojman yapacaklar? Merak ediyorum!
Çin’in Uygur Özerk Bölgesinde yaşayan soydaşlarımıza yapılan insanlık dışı uygulamalara karşın, Çinli BYD’ye bu ayrıcalıkların tanınması da beni rahatsız ediyor.
Size son olarak güvenilir kaynaklardan öğrendiğim bir hususu aktarmak istiyorum. BYD, Manisa’ya gelmiyor. Önümüzdeki yıl başından sonra bu durumun kamuoyuna açıklanacağını sanıyorum ve bunda açtığımız davaların da etkili olduğu kanısını taşıyorum.
‘BYD MANİSA’DA YATIRIMDAN VAZGEÇTİ’
OÖ: Kaynağınız sağlam mı?
ASE: Sağlam; BYD’nin zaten sahada herhangi bir çalışması yok. Yakın bir zamanda da vazgeçtiğini açıklayacak…
OÖ: Söyleşimizin en önemli kısmını sonuna saklamışsınız… Güzel bir söyleşi oldu. Teşekkür ederim…
ASE: Sağolun, bana bu olanağı verdiniz; teşekkür ederim…
