Dünya Ekonomik Forumu’nun her sene başında yayınladığı Küresel Risk Raporu’nda gıda, enerji, hammaddeler ve siber güvenlikle ilgili artan risklere dikkat çekildi. Buna göre önümüzdeki iki sene içinde yaşanacak en önemli risk olarak yapay zekâ kaynaklı yanlış bilgi ve dezenformasyon öne çıkarken sadece teknoloji kaynaklı riskler değil, jeopolitik sosyal, çevresel ve iktisadi sorunların da altı çizildi.
1.200’ün üzerinde küresel risk uzmanının biraraya getirildiği görüş ve düşünceleri derleyen rapor küresel salgın, Avrupa’daki savaş, enerji, enflasyon, gıda ve güvenlik krizlerini yeniden ön plana çıkardı. Önümüzdeki iki yıla hakim olacak şekilde devam eden riskler, ekonomik durgunluk riski, artan borç sıkıntısı, devam eden yaşam maliyeti krizi; dezenformasyon ve yanlış bilgilendirmenin mümkün kıldığı kutuplaşmış toplumlar; iklim değişikliği ve jeo-ekonomik savaşlar olarak belirlendi.
Küresel Risk Raporu’nu değerlendiren sde.org.tr ‘den Dr. Öğr. Üyesi Harun Türker Kara’ nın kaleme aldığı ‘Dünya Ekonomisinde Büyüme 2024: Büyüme ve Büyük Sorunlar’ adlı makalesinde özet olarak şu değerlendirme yapıldı:
”Dünya Bankası tarafından ocak ayı içinde yayımlanan Küresel Ekonomik Beklentiler Raporuna göre son otuz yılın en yavaş büyüme hızının bu dönemde görülmesinin beklenildiği ifade edildi. Rapor incelendiğinde 21. yüzyılın başında yüzde üçler düzeyinde seyreden ortalama büyüme hızının yüzde ikiler düzeyine kadar indiği görülüyor…”Küresel Risk Raporuna baktığımızda önümüzdeki iki sene içinde yaşanacak en önemli risk olarak yapay zekâ kaynaklı yanlış bilginin ve dezenformasyonun olduğunu ve önemli riskler arasında sadece teknoloji kaynaklı riskler değil, jeopolitik sosyal, çevresel ve iktisadi sorunlarının altının çizildiğini görürüz.
İktisadi etkisi ile baktığımız zaman yapay zekâ küresel iş gücü piyasalarını geniş ölçekte değiştirilebilecek boyutlara gelmiş bir durumda görülüyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından yapılan bir analizde yapay zekâ teknolojisinin, dünya çapında tüm işlerin yaklaşık yüzde 40’ını etkileyecek bir öneme haiz olduğu belirtiliyor. Buna göre, ülkeler arası gelir eşitsizliğini daha da kötüleştirebilecek yapay zekanın, yarattığı işten çıkarılma risklerinin, yüksek ücretli çalışanları da kapsayacak nitelikte olduğu ve tabandan tavana tüm çalışanları etkileyebileceği vurgulanıyor.
”Küresel riskler arasında öne çıkan bir başka unsur ise çevre sorunları kaynaklı riskler. Çevre kaynaklı riskler için küresel ölçekte pek çok adım atılırken bu alanda Avrupa Birliği başı çekmeye devam ediyor. Bu yönde adımlarına hız veren AB, 2023’ün son aylarında çimento, elektrik, gübre, demir çelik, alüminyum ve hidrojen sektörleri için kapsamlı bir vergi düzenlemesi sayılabilecek Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması doğrultusunda karbon beyanında bulunma zorunluluğu getirmiştir. Söz konusu düzenlemenin ilk raporlaması bu yıl yapılacaktır. En önemli dış ticaret ortağımız olan AB’nin bu düzenlemesi ülkemiz dış ticaretini etkileyecek yapıya sahip. Bununla beraber ülkemizde Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), sürdürülebilirlik raporlarında uyulması gereken ilkeleri belirleyen, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını geçtiğimiz yıl sonunda yayınlayarak reel kesime yol gösterici bir rol üstlendi.
Jeopolitik riskler küresel ekonomi için önem taşımaya devam etmekte. Küresel ticaretin yüzde 12’sinin gerçekleştiği Kızıldeniz’de yaşanan kriz geniş ölçekte fiyat artışlarına neden olmaya başlamış durumda.
Ticaret rotasını uzaması sonucu petrol, taşımacılık ve sigortacılık maliyetleri gibi kanallardan nihai tüketim mallarının fiyatlarını da baskılıyor. Her ne kadar petrol ve emtia fiyatlarında önümüzdeki yıl için genel olarak yatay bir seyir beklense de söz konusu riskler enflasyon üzerinde yukarı yönlü riskler oluşturuyor.”
