Dünyamız giderek artan karbon salımı ve hayatımızın her noktasında doğaya bıraktığımız kirleticilerle geri döndürülemez bir eşiğe yaklaşıyor. Küresel ısınma ile bağıntılı doğa felaketlerinin artması ve iklim değişikliğinin kendini göstermesi hastalık artışlarını da etkiliyor.
Yapılan araştırmalar Covid-19 salgını sürecinde de dünya genelinde kirli hava ile Covid-19’dan kaynaklı ölüm arasında doğru orantı bulunduğu belirledi. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yayınladığı raporlarda dünya genelinde her 10 kişiden dokuzunun kirli hava soluduğunu açıklandı.
WHO ‘ nun raporlarında en fazla hava kirliliği Doğu Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Asya bölgeleri. Bu bölgelerin ardından da Afrika ve Batı Pasifik’te yer alan düşük ve orta gelirli kentler geliyor. Genel olarak hava kirliliği yüksek gelirli ülkelerde, özellikle Avrupa, Kuzey Amerika ve Batı Pasifik’te en düşük düzeylerde.
Raporda her yıl yedi milyon insanın kirli havadaki partikülleri ciğerlerine nefes yoluyla çekmeleri sonucu, felç, kalp krizi, akciğer kanseri, kronik obstruktif akciğer hastalıkları, zatürree de dahil solunum yolu hastalıklarından yaşamını yitirdiği vurgulanıyor. Buna göre her 400 bin ölümden 50 bini salgın bir hastalık olmaksızın kirli havanın yarattığı hastalıklar nedeniyle gerçekleşti.
Üstelik kirli hava soluyan astım, diyabet ve kalp damar hastalıkları, Covid-19’a yakalandıklarında temiz hava soluyan ve aynı kronik hastalıklara sahip kişilere oranla daha kolay hayatını kaybediyor. Hava kirliliği ile sayısı 2 milyarı aşan fosil yakıtlı motorlu taşıtlar arasında da doğrudan ilişki bulunuyor. Bu araçların egzozlarından çıkan katı parçacıklar (PM) ve karbon salımı, hava kirliliği yaratıyor.
Kirliliğe sebep olan yakıtlarla yemek pişirme ve teknolojiler sonucu oluşan evsel hava kirliliği nedeniyle ise 3.8 milyon insanın aynı dönemde hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.
Veri tabamı yıllık ortalama ince partiküllü madde yoğunluklarını (PM10 and PM2.5) topluyor. WHO tüm ülkelerin hava kalitesini iyileştirebilmeleri için PM10 yıllık ortalama değerini 20 µg/m3 ve PM25 yıllık ortalama değerini 10 µg/m3’e indirmelerini tavsiye ediyor.