Sırp askerler tarafından katledildiği Srebrenitsa Soykırımı, üzerinden 25 yıl geçti. Srebrenitsa ‘ da yaşanan dram İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa’da yaşanan en büyük katliam oldu: Srebrenitsa’da yaşanan acı olayda 8 binden fazla silahsız ve sivil Boşnak erkek katledildi.
Birleşmiş Milletler’in (BM) başlıca yargı organı olan Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı 2007 tarihli kararında Srebrenitsa’da yaşananların “soykırım” olduğuna hükmetti.
1995 yılında yapılan bu katliam dünyanın gözü önünde gerçekleşti. Birleşmiş Milletler 1993 yılında Srebrenitsa’yı Boşnaklar için “güvenli bölge” ilan etmişti; Bosnalı Sırpların iki yıl süren kuşatması sonrası Temmuz 1995’de Srebrenitsa düştü.
Binlerce Boşnak erkek, kadın ve çocuk, Srebrenitsa’nın hemen dışındaki Potocari’de bulunan BM barışgücü karargahına sığındı. Bosna iç savaşı sırasında “güvenli bölge” ilan edilen Srebrenitsa kenti, BM adına görev yapan Hollanda taburunun (Dutchbat) kontrolündeydi.
Ancak BM Barışgücü ve bu birlikte görev yapan Hollanda taburu General Ratko Mladiç komutasındaki Sırp birlikleri, 8 binden fazla Boşnak erkeği ve erkek çocuğunu öldürdü.
Eski Hollanda savunma bakanı Joris Voorhoeve’ya göre, “Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa’da hava desteğine izin vermiş olsaydı, kitlesel katliamların önüne geçilebilecekti.” Voorhoeve’ niniddiasına göre, Fransa, İngiltere ve ABD arasında 1995 yılı Mayıs ayında imzalanan gizli anlaşma nedeniyle Srebrenitsa’ya hava desteği verilmedi.
Dutchbat’ta görev alan askerler de bu konuda kapsamlı açıklama için birçok başvuru yaptı; “NATO’nun Sırp saldırılarından haberdar olduğu, ancak bunu Hollanda’dan sakladığı iddiaları, artık açıklığa kavuşturulmalı”.
Ancak sonuçta Avrupa’ nın göbeğinde, Srebrenitsa’ da 8 binden fazla silahsız ve sivil Boşnak erkek katledildi.
SREBRENİTSA’DA MAVİ KELEBEKLER
Srebrenitsa Soykırımı sonrasında görülen “mavi kelebekler” dilden dile anlatılan bir hikaye oldu.
Katliama imza atan Sırp askerleri, toplu mezarlar bulunmasın diye cesetleri çok uzağa gömdüler ve bölgenin bitki örtüsüne uygun bitkilerle üzerini örtmeye çalıştılar. Toplu mezarların bulunmasında kullanılan uydu resimlerinde manyetik değişkenlik taramasının yapılamaması için mezarların içine metal parçaları bıraktılar.
Ancak böylesine acımasız ve profesyonelce planlanmış bir soykırımın ardından izler kapanacak diye beklerlerken çok ilginç birşey oldu; toplu mezarların bulunduğu bölgede cesetlerin toprağı beslemesi sonucunda Artemis adında çiçeklerin oluşumu başladı. Çiçeklerin çoğalmasıyla birlikte sadece bu bitkiyle beslenen mavi kelebekler de bölgede hızla çoğaldı. Bölgede yapılan araştırmalar sonucunda bu durumun dikkat çekmesi ve yerel basına yansımasıyla halk araştırmalara katıldı.
Mavi kelebekler takip edilerek 300 toplu mezar bulundu. Cesetlerin parçalanmış ve yakılmış olması kimlik belirleme çalışmalarını güçleştiriyor.