Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği Deprem Çalıştayı’nın sonuç bildirgesinde Türkiye’ nin depremde can kayıplarında dünyada 3. olduğu açıklandı.

Alanlarında uzman isimlerle gerçekleştirilen çalıştayda Muğla’nın Deprem Jeolojisi, Tarihsel ve Güncel Depremleri, Fay Araştırmaları ve Riskli Yapılar, Kentsel Dönüşüm, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Risk Yönetiminde Toplum Katılımı, Japonya-Türkiye arasında Deprem Farklılıkları gibi konular ele alındı.

Çalıştayda, Türkiye’nin metrekareye düşen deprem tehlikesi açısından dünyada 17. sırada, ancak depremlerde meydana gelen can kaybı açısından dünyada 3. sırada olduğu vurgulandı.

Deprem Çalıştayı’na Doç. Dr. Deniz Ülgen, Dr. Murat Esen Aksoy,Prof. Dr. Naci Görür, Mimar-Yazar Cengiz Bektaş, Yüksek Mimar-Yüksek İnşaat Mühendisi Yoshinori Moriwaki, Dr. Ebru Harmandar, Prof. Dr. Murat Balamir konuşmacı olarak katıldı.

Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklanan Muğla Deprem Çalıştayı sonuç bildirgesinin satır başları şöyle:

Türkiye, depremde verilen can kaybı açısından dünyada 3. sırada

AFAD’ın “Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri” raporuna göre 1900-2017 yıllarında ülkemizde en az 6.0 büyüklüğünde 210 deprem meydana gelmiştir. Bu depremlerde 86 bin 802 kişi yaşamını yitirmiş ve 597 bin 865 konut ağır hasar görmüştür. Türkiye, son on yılda meydana gelen (5.5 ve üzeri büyüklükteki) deprem sayısı açısından karşılaştırıldığında dünya genelinde 6. sıradadır; ülkelerin yüzölçümü dikkate alındığında ise 17. sıradadır. Bu konuma karşın, depremlerde verilen can kaybı açısından 3. sıradadır. Bu durum, Türkiye’nin deprem güvenli kentler oluşturamadığını ortaya koymaktadır.

Türkiye’ de kentler 1950’li yıllardan sonra betonarme teknolojisinde aldatıcı hızla büyüdü

Günümüzde birçok kentte, yapı stokunu iyileştirme amaçlı kentsel dönüşüm faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Uygulanacak kentsel dönüşüm, kentin tüm bileşenlerini deprem güvenli hale getirmelidir. Türkiye’de en büyük riski yüksek nüfuslu kentler yaşamaktadır. Özellikle 1950’li yıllardan sonra kentler betonarme teknolojisinin aldatıcı kolaylığıyla hızla büyürken, coğrafyamızın endemik tehlikesi olan depremle karşı karşıya kalmaya ve sınanmaya başlamıştır.

Bu süreçte, Uluslararası Afet Politikası yepyeni bir çığır açarken Türkiye bu politikalara ayak uyduramamış, doğru siyasal ve teknik stratejileri geliştirememiştir. Örneğin, ülkemizdeki deprem sigortası sisteminin afet sonrası kefen parası veya yara sarmayı sağlayan bir kaynak olarak kullanması ve dünya genelinde olduğu gibi deprem risklerini azaltmak için yatırım yapılan bir kaynak olarak kullanmaması siyasal bir stratejidir. Benzer şekilde yasal ve kurumsal yapılaşmamız afet politikaları açısından kusurludur. Deprem risklerini azaltma çalışmaları kentin tüm unsurlarını kapsayacak nitelikte ve çok disiplinli olarak yürütülmelidir. Ayrıca kentler, Depremle Başedilebilirlik Kapasitesi yüksek, yani deprem sonrası olağan koşullara geri dönebilme hızı yüksek şekilde tasarlanmalıdır.

Belediyelerin kararlara toplum katılımı sağlaması önemli

Özellikle Büyükşehir Belediye yönetimlerinin bölgelerinde kurulu STK ve diğer kuruluş temsilcilerinden oluşan “afet platformları” kurması ve sorumlulukları paylaşma yoluna gitmesinde dünyanın pek çok ülke ve yerleşmesinde uygulandığı gibi sayısız yararlar olduğu görülmektedir.

Eylem planları oluşturulmalı

Risk yönetiminde ilk adım tehlike tespitleri olmalıdır. Yalnızca acil duruma hazırlanmak eksik ve siyasi bir anlayıştır. Deprem Güvenli Kent ve Depremle Başedilebilirlik Kapasitesi yüksek yerleşimlerin oluşturulması öncelikli anlayış olmalıdır.

Afetlere ilişkin eylem yöntemlerinin plan türlerine bakılacak olursa:

-Acil Durum Planı: Acil durum yönetimi mülki otoritelere verilmiş bulunmakla birlikte, bu görevin yalnızca hizmet ekipleri oluşturulmasıyla yürütülmesi yaklaşımı bir plan oluşturmaz ve yetersiz kalır. Bu nedenle özellikle büyükşehir belediye yönetimlerinin mekânsal bilgilere dayalı gerçek planlar hazırlaması önemli bir gereksinmedir.

Bu amaçla, mekânsal analizleri ve mekânsal acil durum eylem planları yapabilmek için coğrafi bilgi sistemleri kapsamında bir veritabanın oluşturulması önemli bir ön koşuldur. Bu veritabanında, yapı nitelikleri, kullanım türleri, sigorta durumları, imar barışı durumu veya kaçak yapılaşma gibi çok yönlü bilgiler yer almalıdır.

-İyileştirme Planı: Kurgulanan bir afet senaryosuna göre, olay sonrasında nasıl bir iyileştirme sürecinin yürütüleceğinin planlanmasıdır.

-Sakınım Planı: Sürekli olarak risk azaltmayı düşünen ve onunla ilgili uygulamaları sürdüren ilke ve projeleri ortaya koyan bir plandır.

-Dirençli Toplum Planı: Toplumun bütününün uzun vadede yasalarıyla ve kurumlarıyla risklerle daha başarılı başa çıkabilmesi için gereken bir kurguya yönlendirilmesidir.