Batı Medeniyeti’nin Anadoluya, hatta kadim halk Luvilere uzanan dönemlere dayandığı tezi ciddi bir önermedir; çünkü Eberhard Zangger’in dediği gibi: ‘Luviler tarihte hak ettiği yeri aldığında, Avrupa’ nın aslında Luvi medeniyeti üzerinde yükseldiği görülecek.’
İşte bu nedenle Luvileri konu alan eserlerin önemi daha çok anlaşılıyor. Çünkü bu kavim bilim dünyası tarafından ancak 1946’ dan sonra tanındı.
Ali HaydarAksakal’ın ‘Luviler ve Büyük İyonya’ kitabının bence en önemli özelliği, bu tarihin gizli kalan dönemini açıklama çabasına girişmesi; hatta biraz daha iddialı olalım, Avrupa medeniyet kökenlerinin Grek’e dayandığı tezlerini çürütmesi!..
Çünkü Luvilerin varlığı M.Ö. 7000’ lere kadar uzanıyor; Oysa Helenler varlığı, sığınmacı olarak geldikleri Batı Anadolu’da ancak M.Ö. 3000-1200 yılları arasında görülüyor. (https://www.formathaber.com/helenler-bati-anadoluya-siginmaci-olarak-geldiler-1507/)
Luvi dili 7000 yıldır Anadolu’ da konuşuluyor, hatta günümüzde bile bazı kelimeler söz dağarcığımızda yer alıyor: ‘Anni, pati, atti, tatiş gibi..’
Hitit yazılarının da çoğu Luvi yazısıyla kaleme alınmış. Kullandıkları dil, yani Luvice, Hititçe ile birlikte Hint-Avrupa dil gurubunun kökenini oluşturuyor. Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok, Luviler ve Büyük İyonya kitabının Sunum bölümünde, Avrupa’ da yer alan birçok tarihi kent, ırmak ve dağların adlarının Luvice kökenli olduğunu yazıyor; özellikle assa-assos-anda-anthos bitişli adlar Luvice kokenli.
(Bu konuda gezi notlarımız arasında yer alan ‘Hititlerin Avrupa Uygarlığı’ nı Etkileyen Gizli Tarihi, Karatepe-Aslantaş’ adlı makalemiz okunabilir: https://www.formathaber.com/hititlerin-avrupa-uygarligini-etkileyen-gizli-tarihi-osmaniyede-karatepe-aslantasta-6122/)
Bir adım daha gidelim:
Luvilerin Işık İnsanları’na atfen, ‘ışığını’ Minos uygarlığı ile Girit’e, Etrüsk Uygarlığı ile bugünkü İtalya’ nın batı kıyılarına götüren bir halktan söz ediyoruz…
Üstelik Luvilerin, Efes kentinin kuruluşuna ve medeniyetine öncülük ettiği bazı buluntulara rastlandı.
Bu nedemek biliyor musunuz?..
Ali Haydar Aksakal bir röportajda şu ifadeleri kullanıyor:
‘Yunanlılar bu medeniyeti Manisa ve İzmir bölgesinden aldı, Atina’ da ambalajladı, Yunan medeniyeti diye dünyaya sattılar!’
Ancak şurası açık ki, bu dönemlerin incelenmesinde yeni bir tarih metoduna ihtiyaç var; çünkü Luvilerin daha sonra Anadolu Krallıklarıyla içice girdiği, hatta bir kısmı ‘uzantıları’ olarak görülebilecek örneğin Pelasg, Truva, Likya, Lidya, Frigya gibi uygarlıklarla bağlantılarının araştırılması gerekiyor.
İşte Ali HaydarAksakal’ ın ‘Luviler ve Büyük İyonya’ kitabının en önemli misyonu bu konuya dikkat çekmesi bence…
Yazan: Osman Özbaş