GİRİŞ

Asya’da Etkileşim ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (CICA), 6. Liderler Zirvesi 12-13 Ekim 2022 tarihlerinde Kazakistan’ın başkenti Astana’da gerçekleştirildi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev başkanlığındaki zirveye Azerbaycan, Beyaz Rusya (gözlemci), İran, Kazakistan, Kırgızistan, Filistin Devleti, Rusya, Tacikistan, Türkiye ve Özbekistan cumhurbaşkanları da dahil olmak üzere 11 devlet başkanı ve Katar emiri katıldı. Zirveye Çin ve Vietnam Başkan Yardımcıları da katıldı. Diğer ülkeler çeşitli düzeylerde temsil edildi.

Ayrıca zirveye üye ve gözlemci devletlerden, gözlemci ve ortak kuruluşlardan ve başkanlığın özel davetlisi yaklaşık farklı 50 delegasyon katıldı.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, CICA zirvesine yaptığı video konuşmasında: “Ortak hedeflerimiz olan sürdürülebilir kalkınmayı sağlama ve geliştirme  konusundaki çalışmalarımız için mutluyum. Son 30 yılda CICA, Asya’daki ülkeler arasında diyalog için yaşamsal bir platform haline geldi” dedi.

CICA’YI TAM TEŞEKKÜLLÜ BİR ORGANİZASYONA DÖNÜŞTÜRME SÜRECİ

6.Liderler Zirvesi Sonuç Bildirisi’nde, CICA Üye devletlerinin Devlet veya Hükümet Başkanları, “CICA’nın tam teşekküllü bir bölgesel uluslararası örgüte kademeli olarak ve uzlaşmaya dayalı dönüşümü için yapılandırılmış, kapsayıcı ve şeffaf müzakere sürecini” başlatmayı kabul etti. Bu süreç, Kazakistan’ın CICA başkanlığının temel önceliklerinden biridir.

Zirvede liderler aşağıdaki belgeleri kabul ettiler:

• Asya’da Etkileşim ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansının Dönüşümüne İlişkin Astana Bildirisi
• CICA Devlet Başkanlarının BİT Güvenliğini Sağlamak İçin İşbirliğine İlişkin Açıklaması

Onaylanan diğer belgeler:

– BM Küresel Terörle Mücadele Stratejisini Uygulamak Üzere CICA Eylem Planı

– Zirvenin Kuveyt’e CICA üye devleti statüsü verilmesine, 2022-2024’teki CICA başkanlığı konularına ve Devlet ve Hükümet Başkanları Konseyi ile Bakanlar Konseyi’nin düzenli toplantılarının yapılmasına ilişkin kararları

• 2022-2024 CICA Başkanlığı Kararı ve bundan sonraki Zirve ve Bakanlar Kurulu toplantıları
• CICA Fon Düzenlemeleri

Tüm CICA üye ülkeleri, Kazakistan’ın 2022-2024’te yeni bir başkanlık dönemi başvurusunu destekledi (Kazakistan ayrıca 2020-2022’de CICA’ya başkanlık etti). CICA zirvesi ayrıca CICA Sekreterliği’nin görevdeki İcra Direktörü H. E. Büyükelçisi Kairat Sarybay’ı CICA’nın Birinci Genel Sekreteri olarak atadı.

CICA liderler zirvesinin genel oturumunun açılışında konuşan Başkan TOKAYEV, Kazakistan’ın CICA’daki önümüzdeki iki yıllık başkanlık dönemi için beş öncelikli alanı anlattı:

1. Özellikle küresel tedarik zincirlerindeki boşlukları gidermek üzere Sürdürülebilir Bağlantısallık için CICA Konseyi oluşturulması.
2. CICA Mali Zirvesinin kalıcı bir platforma dönüştürülmesi. Başkan’a göre, bu dönüşüm ekonomik toparlanmaya, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyümeye yardımcı olacak, bölgesel ve alt bölgesel mali işbirliği için uygun koşulları yaratacaktır.
3. Ekolojik sorunlar – Asya kıtasının ekonomisini karbondan arındırmak için önemli yatırımlar gerekiyor.
4. Gıda güvenliğini sağlamak için çalışan bir mekanizma – önemli ürünlerin ulusal standartlara uygunluğunu değerlendirmek ve bu mal kategorisi için CICA üye ülkeleri arasında yeşil koridorlar oluşturmak için ortak yaklaşımlara gereksinim vardır.
5. İnsan, her zaman bütün çalışmaların odağında olmalıdır. Cumhurbaşkanı Tokayev, ekonomik tedbirlerin ancak insan boyutuna ve insan kaynaklarının geliştirilmesine odaklanılması halinde etkili kabul edilebileceğini belirtti.

CICA NE ZAMAN, NİÇİN VE KİMLER TARAFINDAN KURULDU?

Kazakistan’ın kurucu Cumhurbaşkanı ve Elbası Nursultan Nazarbayev, Birleşmiş Milletler’in (BM) 47. Genel Kurul toplantısında, 5 Ekim 1992 günü Asya Kıtasına özel bir güvenlik ve işbirliği sürecinin başlatılması önerisinde bulunmuştur. Bu öneri doğrultusunda daha sonra, “Asya’da Etkileşim ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı” (Conference on Interaction and Confidence Building Measures in Asia/CICA) adı verilen süreç, Kazakistan’ın öncülük, önderlik ve eşgüdümünde 1993 yılında başlatılmıştır. Bu sürecin asıl amacı, Asya’da Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) benzeri bir işbirliği yapılanmasının vücuda getirilmesidir.

Asya’da Etkileşim ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (CICA), Asya Kıtası’nda barışı, güvenliği ve istikrarı önceleyen ve işbirliğini geliştirmeye yönelik çok uluslu bir forumdur. Asya’da ve dünyanın geri kalanında barış, güvenlik ve istikrar arasında yakın bir bağlantı olduğunun ön kabulüne dayanan bir forumdur. Üye devletler, BM Şartı’na bağlılıklarını teyit edip Asya Kıtası’nda barış ve güvenliğin diyalog ve işbirliği yoluyla sağlanabileceğine, halklarının barış, özgürlük ve gönenç içinde yaşadığı ve bütün devletlerin esenlik içinde birlikte var olduğu ortak ve bölünemez bir güvenlik alanının gerekliliğine inanmaktadırlar.

Bu girişimin arkasındaki manevi güdü, Asya’da barış ve güvenliği sağlamak için yararlı ve kabul edilebilir bir yapı kurma arzusuydu. Dünyanın diğer bölgelerinden farklı olarak Asya Kıtası, o dönemler böyle bir yapıya sahip değildi ve daha önceleri uygun bir yapı oluşturma girişimleri çok başarılı olmamıştı. Kazakistan’ın bu girişimi, böyle bir yapıyı kurma zamanının geldiğini hisseden birkaç Asya ülkesi tarafından da desteklenmiştir.

Avrupa ve Asya kıtalarının kesiştiği Avrasya coğrafyasında yer alan iki Türk Devleti olan Kazakistan ve Türkiye’nin CICA çerçevesinde Asya Kıtası ölçeğinde işbirliği yapmaları, Türklüğün dünya barışına olan katkısının en güzel yansımalarından birisidir. Türklerin, barışseverliğinin, huzur ve emniyete olan bağlılıklarının en güzel örneklerinden birisi olan CICA girişimi, sadece Asya Kıtası’na huzur, emniyet, güvenlik ve gönenç getirmemekte, aynı zamanda küresel ölçekte bütün dünyanın barış ve zenginliğine Türklerin katkı sunduğunun ispatıdır.