Gazeteciliğin temel ilkelerine değinmeden öncelikle Gazeteci kimdir sorusunun cevabını aramakta fayda olduğuna inanıyorum. Toplumu ilgilendiren bilgi ve belgelere dayanarak haber değeri taşıyan konularda haber kaynağına ulaşarak elde edilen bilgilerin toplanması, yazılması, düzenlenmesi ve dağıtılmasına Gazetecilik denir.
Gazetecilik mesleğini icra ederken gazetecinin sorumluluğu ve görev anlayışı içerisinde temel ilkeleri vardır. Her ne kadar Etik Gazetecilik Ağının (EJN) Kurucusu Aidan White tarafından ifade edilen ve öncelikle basın sektörü olmak üzere herkes tarafından kabul edilen 5 Temel İlke 1- Doğruluk 2- Bağımsızlık 3- Tarafsızlık 4- İnsanilik ilkesine bağlılık 5- Hesap verebilirlik olarak kabul edilse de bu ilkeleri kabul etmekle beraber bir Gazeteci Nesnel olmalı. Haber – Yorum ayrımını yapabilmeli. Olayları çarpıtmamalı. Kişisel yargılardan ayrılmamalı. yapmış olduğu haberi ve yazdığı köşe yazılarını bilgi ve belgelere dayandırmalı. Kişisel haklara saygı duymalı, yapmış olduğu haber ve yazıdan dolayı tekzip yani düzeltme hakkına saygı duymalı ve bunu yayınlamalı. Hakaret içerikli haber oluşturmamalı ve köşesinde kaleme almamalı. Maddi ve Manevi çıkar peşinde koşmamalıdır.
Genel Gazetecilik yerini İnternet Gazeteciliğine mi bırakıyor?
Geleneksel gazetecilikte görsel ve yazılı basının ham madde ile yatırım maliyetleri başta olmak üzere her geçen gün maliyetlerinin artması hem daha ekonomik bütçelerle yönetilebilen ve basın adına hizmet akışı anlamında daha hızlı olan internet gazeteciliğinin trendinin yükselmesine vesile olmuştur. Günümüze baktığımızda ise yazılı basının kağıt temininin SEKA kağıt fabrikasının kapatılmasıyla birlikte ithal kağıda zorunlu bırakılması, hukuki boyutların ağırlaştırılması ve benzeri sebeplerden dolayı internet gazeteciliğine eğilim daha da artmıştır. Tüm bu ağır şartlar altında işsiz gazeteci sayısı 2019 verilerine göre11 Bin 157’ye, son beş yıl içerisinde sarı basın kartı iptal edilen Gazeteci sayısı 3 Bin 804’e yükselmiştir. Dolayısıyla internet gazeteciliği İşsiz kalan çoğu gazetecinin de bir manada hem yaşamsal, hem mesleki hem de ekonomik olarak can simidi olmuştur. Yıllarını geleneksel gazeteciliğine veren gazetecilerinde hızla internet gazeteciliğine yönelmesi sonucu hızlı veri ve haber akışının yanısıra haber, okunma ve tıklanma rekabetinin olması sebebiyle yazılı basında maaleesef sık sık gördüğümüz kopyacı gazetecilik anlayışının da olumlu olarak yaşanmamasına sebep olmuştur.
Tüm bunların ışığında geleneksel ve internet gazeteciliğini birbirinden ayıran temel özelliklere baktığımızda şu maddeler öne çıkmaktadır;
1- Geleneksel gazetecilikte genel ilgiye yönelik haberler ağırlıklıyken internet gazeteciliğinde özelleştirilmiş haber ve kişiselleştirme daha yaygındır.
2- Geleneksel gazetecilikte fiziksel olarak alan sınırlıyken İnternet gazeteciliğinde fiziksel alan sınırsızdır.
3- Geleneksel gazetecilikte zaman kavramı çok önemli ve her yapılan işlevin zamansal olarak sınırı göze çarpaken internet gazeteciliği zamansal olarak sınırsızdır.
4- Geleneksel gazetecilikte kullanılan format sınırlıyken internet gazeteciliğinde format sınırsızdır.
5- Geleneksel gazetecilikte profesyonel meslek ve hizmet anlayışı hakimken internet gazeteciliğinde profesyonellik bazı haber sitelerinde farkedilmesine rağmen herhangi bir kısıtlama olmaması, blogların ve sosyal medyanın etkisiyle çoğu zaman amatörlük daha çok göze çarpmaktadır.
6- Geleneksel gazetecilikte Gazete, Televizyon yayıncılığı, radyo ve bülten gazeteciliği kendi alanı içerisinde tanımlanırken internet gazeteciliği yazılı, görsel, işitsel yayıncılığı bünyesinde bulundurma zenginliğine sahiptir.
7- Geleneksel gazetecilikte tek taraflı yayıncılık hakimken internet gazeteciliğinde yapılan habere okuyucunun ve takipçinin yorum yapabilme, duygu ve düşüncesini anında aktarabilme gibi interaktif bir iletişim söz konusudur.
8- Geleneksel gazetecilik sansür ve hukuki şartlar açısından daha ağır müeyyidelere maruz kaırken internet gazeteciliği daha demokrat, özgürlükçü bir yapıyı bünyesinde bulundurur ve geleneksel gazeteciliğe göre internet gazeteciliğini sansürle baskı altına almak çok daha zordur.
9- Geleneksel gazetecilikte imtiyaz sahibi kavramı çok daha ağır basarken internet gazeteciliği bildiğimiz anlamda sahiplik kavramını ortadan kaldırmaktadır.
10- Geleneksel gazetecilikte altyapıyı geliştirme kavramı başta ekonomik ve alan açısından çok daha zorken internet gazetecili tasarım, kullanılan alan, alt yapı ve pek çok açıdan gelişime açıktır.