Haber İnceleme: Osman Özbaş
Oxford Üniversitesi tarafından araştırmaya göre dezenformasyon-yanıltıcı haber konularında Türkiye %49 ile en çok dezenformasyon yapılan ülkeler arasında yer aldı.
Oxford İnternet Enstitüsü Yanıltıcı haberler araştırmasına göre (sosyal medya manipülasyonu) 80’den fazla ülkede yaygınlaşarak küresel bir sorun ölçeğinde değerlendirildi. Dezenformasyonun bir siyaset stratejisi haline geldiği anlatılırken, ‘troller’ ile dezenformasyon’ uygulamalarının hükümet propagandaları ile ilişkisi ve siyasi partiler tarafından örgütlenmiş sosyal medya manipülasyonları ele alındı.
Raporda birçok ülkede siyasi iletişimin bir parçası olarak dezenformasyon kullanıldığı vurgulanıyor.
Araştırmada manipülatif haberlerin dünya çapındaki demokrasiler için büyüyen bir tehdit olduğu vurgulanırken, dezenformasyon-yanıltıcı haberlerin yoğunlaştığı alanlara yer verildi.
Oxford İnternet Enstitüsü araştırmasında küresel ölçekte verilen Yanıltıcı haberler arasında, basın özgürlüğüne karşı “trol” ordularını konuşlandırma, seçimlerde adayları desteklemek için kullanılan sosyal ağ teknolojileri; nefret söylemini güçlendirmek için kullanılan ‘siyasi botlar’; verilerin yasadışı olarak toplanması;
Devlet kaynaklı Dezenformasyon
Dezenformasyonla ilgili kamusal gücün uluslararası yanıltıcı haberlerine örnek İsraili’ in özellikle Filistin ve Gazze’ye yönelik politikalarında da kendini gösterdi. Bu türden manipülasyon vakalarına karşı bazı teknoloji şirketleri hatta sosyal medya platformlarında algoritmaların belirlediği gündeme karşı eleştiriler geldi. Nitekim son dönemde dezenformasyon yapan İsrailli hesapları kaldırmaya başladı.
Raporun baş yazarı Dr. Samantha Bradshaw, özel ‘stratejik iletişim’ firmalarının propagandayı yaymada artan bir rol oynadıklarını belirtirken, trend olan siyasi mesajlaşma izlenimi yaratmak için botları ve diğer büyütme stratejilerini kullanan firmalara neredeyse 60 milyon dolar harcandığını söyledi.
Örneğin Facebook, Instagram, Threads ve WhatsApp’ın sahibi Meta, İsrail’in de aralarında olduğu ülkelerden dezenformasyon oluşturmak için yapay zeka araçlarını kullanan gizli etki kampanyalarıyla bağlantılı yüzlerce Facebook hesabını kaldırdı.
Dezenformasyon-yanıltıcı haber, demokrasiler için dünya çapında büyüyen bir tehdit!
Dezenformasyon, belirli gruplar ve genel olarak sivil toplum hakkında olumsuz anlatıları teşvik etme gücüne sahip. Sıklıkla yanlış bilgi yayan çevrimiçi saldırı ve kampanyaların hedefi olan STK’ların ve akademinin çalışmalarını itibarsızlaştırır.
Dezenformasyon, demokrasiler için dünya çapında büyüyen bir tehdit! Koronavirüs döneminde dikkat çeken bir şekilde Çin, Rusya ve İran destekli koronavirüs hakkında dezenformasyon kampanyaları, Belarus’ta aktivistleri hedef alan karalama kampanyaları yapılmıştı.
2017’den 2020’a kadar sosyal medya manipülasyonu yapan ülke sayısı 2,5 katı arttı; buna göre 81 ülkeden 76’dan fazlasının siyasi iletişimin bir parçası olarak dezenformasyon kullanıldığı belirlendi.
AB’de de bu konuda hassasiyet var
AB’de de kendisinden kaynaklanan devlet destekli dezenformasyon olgusunu takip eden sosyal medya ve sivil insiyatiflerde de karşı hassasiyet artıyor. Bu konuda güncellenmiş AB Dezenformasyon Uygulama Kuralları (EU Code of Practice on Disinformation) ve Dijital Hizmetler Yasasını (Digital Services Act) dikkate alarak, demokratik tartışmalar ve şeffaflık konusunda girişimler teşvik ediliyor.