Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, kısaltılmış adıyla Türk Keneşi resmi olmayan   zirvesi;  “Türkistan:  Türk  Dünyasının   Manevi   Başkentlerinden   Biri”   temasıyla çevrimiçi olarak 31 Mart 2021 tarihinde düzenlendi. Türk Dünyasının geleceği bakımından önem   taşıyan   bu   zirve,   Covid-19   salgını   sebebiyle   çevrimiçi  olarak sanal  ortamda gerçekleştirilebildi.

Söz konusu zirve toplantısı; Kazakistan Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Sayın Kasım Comart Tokayev başkanlığında, Kazakistan Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı, Elbaşı ve Türk Keneşi’nin Onursal Başkanı Sayın Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev, Kırgız   Cumhuriyeti’nin  Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Japarov, Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Sayın Şevket  Mirziyoyev,  Türkmenistan  Devlet Başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhammedov, Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orban ve Türk Keneşi Genel Sekreteri Sayın Baghdad Amreyev’in katılımlarıyla gerçekleştirildi.

Zirve toplantısında   Türk   Keneşi Devlet  Başkanları,  ilkbaharı  muştulayan,  doğanın yenilenmesini  ve  yeni  bir hayatın   başlangıcını   simgeleyen   Nevruz   Bayramını   kutlayıp Azerbaycan   Cumhuriyeti,   Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgız   Cumhuriyeti,   Özbekistan Cumhuriyeti   ve   Türkmenistan’ın   bağımsızlıklarını   yeniden  kazanmalarının   yaklaşan   30. Yıldönümü   dolayısıyla   tebriklerini   ve   1991   yılında   Türk   Dili   Konuşan  Devletlerin bağımsızlığını hemen tanıdığı için Türkiye Cumhuriyeti’ne şükranlarını ifade ettiler.

Türklüğün   manevi   önderlerinden   Hoca   Ahmet   Yesevi’nin   türbesinin   bulunduğu Türkistan kentinin zirvenin teması olması ve özel bir önemle vurgulanması dikkate şayandır.

Zira müslümanların kutsal ziyaret alanlarından olan Hicaz, Buhara, Semerkant gibi Türkistan kentinin de önemli  dini  ziyaret mekânlarından  birisi   konumuna   getirilmesi   Türklüğün geleceği   açısında   çok   gereklidir. Zirvede  Türkistan kenti Türk Dünyasının   manevi başkentlerinden birisi olarak ilan edildi.

Türkiye’nin verdiği yoğun destek ile Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının ermeni işgalinden kurtarılması, toplantıda övgüyle dile getirildi. Ermenistan-Azerbaycan arasındaki çatışmanın sona ermesinden duyulan memnuniyet ifade edildi. Türklüğün güney kanadını oluşturan Oğuz Türklerinin Karabağ konusunda gösterdiği yakın işbirliği, diğer Türk boyları için örnek alınması gereken bir olay olmuştur.

Zirve toplantısında Kazakistan Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı, Elbaşı ve Türk Keneşi’nin Onursal Başkanı Sayın Nursultan Nazarbayev, Türk Keneşi’nin uluslararası bir örgüte dönüştürülmesini önerdi. Bu öneri diğer devlet başkanları tarafından da kabul edilip, Dışişleri   Bakanlarına   ve   Sekretarya‘ya,   2021   sonbaharında   Türkiye  Cumhuriyeti’nde düzenlenmesi   öngörülen   8.   Zirvede   bu   yönde   bu   karara   temel   teşkil   edecek   belgeleri hazırlama   talimatı   verildi.   Türklüğün  geleceğine  ışık   tutup  aydınlatan   Nazarbayev’in   bu önerisi Türklüğün varlığı ve geleceği konusunda kafa yoran herkesi büyük bir heyecana sevk ve  gark etmiştir. Bu öneri  ile  Türk Keneşi’nin AB tarzında  bir   örgüte dönüşmesi süreci başlatılmıştır.

Türklüğün   bilge   yolbaşçısı   konuşmasında,   Covid-19   salgını   nedeniyle   uluslararası arenada oluşan zor zamanlarda “Türk Ata”nın evlatları olarak insanlığımızdan vazgeçmeden birliğimizi   koruyabildiğimizi   söyledi. “Türk   Dünyası   Vizyonu-2040” belgesinin   doğru zamanda geliştirildiğini ve bu sene sonbaharında Türkiye’de yapılacak olağan zirvede kabul edeceklerini ifade etti.

Türk Devletleri arasında ekonomik alanda karşılıklı ticareti ve yatırımı artırmak için büyük bir potansiyel bulunduğunu söyleyen Nazarbayev, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün sağlanması ve Bakü ile Erivan arasındaki barış anlaşması imzalanmasının Büyük İpek Yolunu canlandıracağını ve Hazar Denizi’nin önemini arttıracağını sözlerine ekledi.

“Turan Koridoru” olarak bilinen Trans-Hazar Uluslararası Ulaşım Yolu’nun Avrupa ve Asya anakaralarını birbirine bağlayan en güvenli ve en kısa ticaret yolu haline geleceğini öngören Bilge Yolbaşçı, Türk devletleri arasındaki kültürel ve insani işbirliğini geliştirmenin öneminin altını çizdi. Ayrıca yeni bir öneri olarak bin yıllara uzanan ortak tarihimizi ve yakın dillerimizi dikkate alarak ortak enformasyon alanını oluşturmayı teklif etti.

Türk   Devletlerinin   ortak   tarihi   filmleri   ve   dizileri   çekme   konusunda   birlikte çalışabileceklerini ifade eden Nazarbayev, küreselleşme sebebiyle gençlerimizin manevi öz değerlerimizden uzaklaşmalarını önlemek amacıyla onları yeni bir ruhta ve “Türklük Bilinci” ile donanmış olarak yetiştirmemiz gerektiğini özellikle vurguladı.

Latin   alfabesine   geçiş   sürecinin   Türk   halkları   arasında   bilgi   alışverişine,   benzer olaylara benzer tutum ve tavırlar geliştirmemize imkân sağlayacağını belirten Nazarbayev, Türk devlet liderlerine  mevcut  zorlu   uluslararası  durumda   Washington,  Moskova,  Pekin, Brüksel arasında geniş çaplı bir müzakere süreci başlatmayı da önerdi.

Türk  Keneşi   zirvesinde,   Karabağ’da   çatışmalardan   etkilenen   bölgelerin   yeniden canlandırılması, kurulması ve entegrasyonu çabalarında Azerbaycan Hükümetiyle ve halkıyla dayanışma içinde olunduğu belirtilmiştir. Türk Keneşi’nin, daha iddialı ve ulaşılabilir hedefler belirlemesine, özellikle ulaştırma, gümrük, enerji ve altyapı alanlarında stratejik öneme sahip bölgesel projeler gerçekleştirmesine ve bunları etkin şekilde uygulamasına olanak sağlayacak ekonomik şartların önemi vurgulanmıştır. Türk devlet başkanları zirvesinde, Türk Dünyasının edebiyat, sanat, sosyo-ekonomik, ilim ve kültürel hayatının gelişmesine büyük katkı sağlayan ünlü şair ve devlet adamı Ali Şir Nevai’nin Türk   halkları   nazarındaki   büyük   değerine   işaretle   ve   doğumunun   580. yıldönümünün bu yıl kutlanması münasebetiyle Türk Keneşi Uluslararası Ali Şir Nevai Ödülü tesis edilmesi kararlaştırılmıştır.

Son olarak söz konusu zirvede, Türk Dünyasının edebiyat, sanat, bilim ve kültürünün gelişimine önemli katkılar yapmış olan seçkin şair, filozof ve devlet adamlarından Yusuf Has Hacip’in doğumunun 1005. yıldönümünü, Nizami  Gencevi’nin doğumunun 880. yıldönümünü, Yunus Emre ve Türkçe yılını, Ali Şir Nevai’nin doğumunun  580. yıldönümünü, Cambıl  Cabayev’in  doğumunun  175.  yıldönümünü  ve Alihan  Bökeyhan’ın doğumunun 155.  Yıldönümünü ve Hüseyin Karasayev’in doğumunun 120. Yıldönümünü kutlama faaliyetlerinin ilgili ülke kurumlarının Türk Keneşi ile eşgüdüm   halinde yürütmelerine karar verilmiştir.